بررسی کنترل بیولوژیکی علف هرز تلخه (Acroptilon repens L.) به وسیله عوامل بیماری زای قارچی

چکیده گیاه تلخه (Acroptilon repens L.) علف هرزی چندساله وسمج از تیره کاسنی است که سبب بروز مشکلات فراوانی در مزارع، باغات، مراتع وچراگاه ها در ایران و اکثر مناطق جهان می شود. به منظور بررسی امکان کنترل بیولوژیکی تلخه به وسیلهعوامل بیماری زای قارچی، پژوهشی در مناطق مختلف شهرستان چناران و مشهد در سال 1390-1391 صورت گرفت. ابتدا عوامل بیماری زا از روی تلخه جمع آوری و در محیط های کشت آزمایشگاهی خالص سازی شدند. پس از انجام آزمایش های مقدماتی، به منظور تعیین توان بیماری زایی جدایه ها، سه جدایه قارچی شامل Alternaria alternata، Fusarium oxysporum وPuccinia acroptili به عنوان موثرترین جدایه ها برگزیده شدند و آزمون دامنه میزبانی آن ها مورد ارزیابی قرار گرفت. همچنین، بررسی های تکمیلی به منظور تعیین بهترین غلظت سوسپانسیون اسپور از 104 تا 107 اسپور در یک میلی لیتر آب مقطر و تاثیر طول دوره شبنم ( رطوبت اشباع) از سه تا 48 ساعت بر بیماری زایی قارچ بررسی گردید. نتایج آزمون دامنه میزبانی روی 10 گیاه از مهمترین گیاهان اقتصادی منطقه، (شامل گندم، جو، کلزا، گوجه فرنگی، چغندرقند، خیار، لوبیا سبز، ذرت، سیب زمینی و یونجه) نشان داد که از بین جدایه های استخراج شده، تنها Puccinia acroptili هیچگونه بیماری زایی در گیاهان غیر هدف نداشت. همچنین مایه زنی این قارچ در مرحله گیاهچه وزن خشک تلخه را تا 61 درصد کاهش داد. افزون بر آن، سوسپانسیون با غلظت 107  اسپور در میلی لیتر این قارچ در دوره رطوبتی 48 ساعت با اعمال تاریکی، در مقایسه با دوره رطوبتی 3 ساعته و شرایط روشنایی، سبب افزایش سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری تا 62/24 درصد و نیز کاهش وزن خشک گیاهچه تلخه تا 40 درصد گردید. بر اساس نتایج این پژوهش، قارچ P. acroptili را می توان به عنوان یک کاندیدای عامل کنترل بیولوژیکی امید بخش برای تلخه در نظر داشت.